ЕХҲТ ДИИҲБ миссияси раҳбари: Ўзбекистон Конституцияси лойиҳаси жамоатчилик фикрини ўрганиш асосида пухта ишлаб чиқилган
Бугун пойтахтимизда Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюроси (ЕХҲТ ДИИҲБ)нинг Ўзбекистон Конституциясига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш бўйича референдуми дастлабки натижалари юзасидан матбуот анжумани бўлиб ўтди.
Тадбирда Референдумни кузатиш бўйича чекланган миссия раҳбари Альберт Йонссон, унинг ўринбосари Лусине Бадалян, шунингдек, матбуот анжумани модератори, медиа-таҳлилчи Эльма Шехалич иштирок этди.
«30 апрель куни бўлиб ўтган Конституциявий референдум техник жиҳатдан пухта тайёрланган ва турли ҳуқуқ ва эркинликларни яхшилаш ниятида кенг эълон қилинган эди, – деди ЕХҲТ/ДИИҲБ миссияси раҳбари Альберт Йонссон. – Ўзгартиришлар лойиҳаси бўйича маслаҳатлашув жараёни умуман қамраб олинган эди.
ДИИҲБнинг Референдумни кузатиш бўйича чекланган миссиясининг кўплаб суҳбатдошлари таклиф этилаётган ўзгартишларни гендер тенглигини мустаҳкамлаш, давлатнинг фуқаролар ва ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламлари олдидаги ижтимоий мажбуриятларини оширишга хизмат қилувчи такомиллаштириш сифатида олқишлади. Конституциявий ислоҳот жараёни анча узоқ давом этди, кўплаб таклифлар инобатга олинди.
ЕХҲТ сайловда имконияти чекланган шахсларга яратилган имкониятлар юқори баҳоланди
Бугун, пойтахтимизда Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкиллоти Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюроси (ЕХҲТ ДИИҲБ) нинг Ўзбекистон Республикасии Референдуми дастлабки натижалари юзаасидан матбуот анжумани бўлиб ўтди.
Кузатувчилар Ўзбекистонда Конституциясига ўзгартиришлар киритиш бўйича референдумда имконияти чекланган шахслар учун яратилган имкониятларни қўллаб-қувватлади.
Референдумда барча тоифадаги фуқаролар ўз ҳуқуқларидан эмин-эркин фойдаланиши учун шароитлар яратилган. Хусусан, кўзи ожиз фуқаролар учун ҳам барча округ ва участка биноларида зарур барча шароит яратилган. Улар бу ерда брайл алифбосида чоп этилган Конституциявий қонун лойиҳаси ва бошқа ахборот материаллари билан танишиш имкониятига эга бўлди. Референдумда овоз бериш бюллетенини тўлдириш учун Брайль алифбоси асосида тайёрланган трафарет намунаси ва тавсифи мавжуд.
Кўзи ожиз ва заиф кўрувчи овоз берувчи фуқаролар референдум бюллетенида ўз хоҳиш-иродасини мустақил ифода эта олишлари учун ҳар бир референдум участкаси трафарет билан таъминланди.
Шунингдек, овоз берувчилар сонидан келиб чиқиб, брайл алифбосидаги бюллетенлар тайёрланган. Фуқароларнинг истагига кўра, овоз беришни улар яшаб турган жойда ҳам ташкил этилди.
Марказий сайлов комиссиясининг мажлисларини телеканаллар ва ижтимоий тармоқларидаги саҳифалар орқали сурдо таржимада бевосита кузатиб бориш имконияти яратилди.
Референдумда хорижий оав ва кузатувчилар иштироки жуда муҳим
Халқаро ташкилотлар ва хорижий давлатлар кузатувчилар иштироки Референдумни ошкора, демократик халқаро талаблар асосида ўтказишда муҳим омил ҳисобланади.
Шу боис мамлакатимизда ўтган муҳим сиёсий воқелик – умумхалқ референдумини кузатиш, тадбирни кенг ёритиш мақсадида халқаро ташкилотлар, сайлов органлари ва хорижий давлатлардан жами 383 нафар халқаро кузатувчи аккредитациядан ўтказилди.
Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси оммавий ахборот воситалари, халкаро кузатувчилар фаолиятини мувофиқлаштириш, шаффофликни таъминлаш максадида хар бир воқеа-ҳодисани таҳлил этиб борди. Жумладан, миссиялар, делегациялар вакиллари билан ташкил этилган учрашувларда референдумга тайёргарлик, тадбирни ўтказиш жараёни хусусида мунтазам маълумот бериб борилди.
Аҳамиятлиси, референдумни ўтказишга оид қабул қилинган низомга мувофиқ, МСК ҳузурида тезкор ахборот бериш маркази ташкил этилди. Шунингдек, онлайн режимда фаолият юритган комиссия раҳбарияти мунтазам мажлислар ўтказиб борди.
Халқаро кузатувчилар референдум арафасида сайлов участкаларида барча зарур шарт-шароит яратилгани, комиссиялар ушбу сиёсий воқеликка ҳар томонлама пухта тайёрлик кўрганини қайд этишди. Жараён халқаро стандартга мувофиқ такомиллаштирилгани, МСК томонидан тасдиқланган режа ва миллий қонунчилик асосида тизимли ишлар амалга оширилгани юқори баҳоланди.
– Жараён шаффоф, тизимли йўлга қўйилган, – дейди Туркиядаги “Мarmara group” жамғармаси раиси Аккан Сувер. – Тошкент шаҳридаги 16 та референдум участкасида овоз бериш жараёнини кузатиб, фуқаролар сиёсий жараёнга бефарқ эмаслигига гувоҳ бўлдим.
Тадбирни атрофлича ёритиш мақсадида аккредитациядан ўтказилган 192 нафар чет эл ОАВ вакиллари ҳам улар учун қулай шарт-шароит яратиб берилганини қайд этишди. Умуман, Референдумга тайёргарлик кўриш, тадбирни ўтказиш жараёни очиқлигини таъминлашда ОАВнинг роли беқиёс.